Köppen – klimaten classificatie systeem

Wladimir Peter Köppen was een in Rusland geboren geograaf, meteoroloog, klimatoloog en botanicus van Duitse afkomst en vooral bekend van de klimaatclassificatie. 

klimaten classificatie systeem			voorbeelden
Tropische klimaten	Af	Tropisch regenklimaat  warm, hele jaar regen	Belém, Brazilië
	Aw	Tropisch regenklimaat  warm, zomer of winter droog	Lagos, Nigeria
Droge (aride en semi-aride) klimaten	BS	Steppe klimaat soms regen	Denver, Colorado,  Verenigde Staten
	BW	Woestijn klimaat heel droog	Dubai, Verenigde Arabische Emiraten
Gematigde klimaten	Cs	Mediterraan klimaat  zomer droog	Barcelona, Spanje
	Cw	China klimaat  winter droog	Zhengzhou, China
	Cf	Gematigd zeeklimaat  hele jaar neerslag	Roermond, Nederland
Landklimaten	Df	Land klimaat  hele jaar neerslag	Chicago, Illinois, Verenigde Staten
	Dw	Land klimaat  winter droog	Vladivostok, Rusland
Koude klimaten	ET	Toendra klimaat minder koud	Vardø, Noorwegen
	EF	Sneeuw klimaat  eeuwige sneeuw	Antarctica
	EH	Hooggebergte klimaat  eeuwige sneeuw	Himalaya gebergte

De wereld kunnen we dus in de volgende klimaten verdelen:

A. Het tropisch regenklimaat
B. Het droog klimaat
C. Het zeeklimaat (maritiem klimaat)
D. Het landklimaat (continentaal klimaat)
E. Het koud klimaat


Achter de letters A tot en met E kan je weer een letter zetten. Hieronder zie je betekenis van elke tweede letter:

Bij A, C en D gebruiken we de volgende kleine letters:
f = geen droge periode
s = zomerdroog
w = winterdroog 

Bij B gebruiken we de volgende hoofdletters:
W = woestijn
S = steppe

Bij E gebruiken we de volgende hoofdletters:
F = eeuwige sneeuw
H = zelfde als F, maar dan in hooggebergte
T = toendra

Afrika, kaart

Apartheid

Apartheid was het officiële systeem van rassensegregatie dat tussen 1948 en 1990 in Zuid-Afrika in werking was. Het woord apartheid komt uit het Afrikaans.

Het doel van apartheid was om de blanke dominantie te behouden, onder andere door het scheiden van de verschillende bevolkingsgroepen. In Zuid-Afrika leidde de apartheid dus tot van staatswege gescheiden leefgebieden van blanken enerzijds en zwarten anderzijds.

Er werden door de Zuid-Afrikaanse overheid tien "zelfstandige gebiedsdelen" voor de zwarte bevolking ingesteld, de zogenaamde thuislanden. Vier van deze thuislanden, Bophuthatswana, Ciskei, Transkei en Venda, werden door Zuid-Afrika als onafhankelijke staten beschouwd, maar door geen enkel ander land erkend

Het apartheidsbeleid werd ingevoerd met officiële wetten, zoals de wet op verbod van gemengde huwelijken en dergelijke. Deze wetten verboden onder meer dat mensen van verschillende rassen konden trouwen zodat het ras zuiver gehouden kon worden. Er was ook een wet voor het gebruik van vervoer en het binnentreden van gebouwen en/of openbare gelegenheden, namelijk de wet op aparte gerieven en zorgde ervoor dat zwarten op een apart strand moesten zwemmen, en de achterdeur van banken en winkels moesten gebruiken.

In Zuid-Afrika leidde de apartheid tot van staatswege gescheiden leefgebieden van blanken enerzijds en zwarten anderzijds. Zuid-Afrika kreeg, vooral na 1968, vanwege de apartheid met een wereldwijde economische boycot te maken. 
In 1964 werd Nelson Mandela veroordeeld tot een gevangenisstraf wegens zijn gewapende strijd tegen de apartheid. Nelson Mandela verbleef van 1964 tot 1982 in de gevangenis op Robbeneiland. Tijdens zijn gevangenschap werd de problematiek van apartheid op internationaal niveau besproken. Mandela raakte daarbij internationaal bekend en werd het symbool van de wereldwijde anti-apartheidsbeweging.

Nadat Nelson Mandela in 1990 na 27 jaar gevangenschap werd vrijgelaten en met zijn partij ANC aan de macht kwam, werd de apartheid formeel opgeheven. In 1994 werden de eerste algemene, voor alle rassen toegankelijke, verkiezingen gehouden, waarna Mandela president werd.

AAA

aanlandige wind = wind die van zee naar land waait

aantasting = als de kwaliteit van het milieu vermindert

aardas = as waar de aarde omheen draait

aardbeving = het plotseling met een schok  verschuiven van een plaat of schol

a-biotische elementen = niet-levende elementen als water en bodem

actieve balans = als de inkomsten hoger zijn dan de uitgaven [bij handels- en betalingsbalans]

achterland = het gebied waarop een haven gericht is voor de aan- en afvoer van goederen

achterstandwijk = wijk met grote economische, en sociale problemen

aflandige wind = wind die van land naar zee waait

afzetmarkt = gebied waar goederen verkocht worden

agglomeratie = 1. stad met de daaraan vastgegroeide randgemeenten / 2. een ruimtelijk samenballing van bevolking en bedrijven

agglomeratievoordelen = de voordelen voor bedrijven om vlak bij elkaar en veel mensen te zitten.

akkerbouw = kweken van akkerbouwgewassen als graan, mais etc.

allochtoon =  iemand van wie één of beide ouders in het buitenland geboren is/zijn

analfabetisme = niet kunnen lezen of schrijven
apartheid was het officiële systeem van rassensegregatie dat tussen 1948 en 1990 in Zuid-Afrika in werking was.

artsendichtheid  = aantal inwoners per arts

arbeidsextensief = productie waarbij er weinig arbeiders nodig zijn

arbeidsintensief = manier van produceren waarbij veel arbeid nodig is

arbeidsmarkt = de omvang en het opleidingsniveau van de werknemers in een gebied/ de vraag en het aanbod van werk

aride = droog

asielzoeker = een vluchteling die asiel (bescherming) heeft aangevraagd

assimileren = overnemen van de cultuur van het land waarin je woont

atmosfeer = de luchtlaag rond de aarde (ook: dampkring)

autochtoon = iemand van wie beide ouders in Nederland geboren zijn

BBB

basisveen = eerste laag Holocene afzetting in Laag-Nederland

bedoeïenen = Arabische woestijnbewoners

bladwijzer = achterste bladzijden in atlas; doel: snel overzichtskaarten opzoeken

breedte = afstand van een plaats tot de evenaar gemeten in breedtegraden

BBP of BNP (per hoofd)= Bruto Binnenlands Product/Bruto Nationaal Product / alle inkomsten die de inwoners van een land verdienen (÷ aantal inwoners)

betalingsbalans = de verhouding tussen de totale hoeveelheid geld dat een land inkomt en uitgaat.

beroepsbevolking = mensen die betaald willen en/of  kunnen doen in een van de sectoren

bestaansmiddelen= manier voor een mens om een inkomen te verwerven/ middelen om levensbehoefte te produceren

bevolkingsconcentratie = een opeenhoping van mensen in een gebied

bevolkingsdichtheid = gemiddeld aantal inwoners per km²

bevolkingspiramide = zie leeftijdsgrafiek

bevolkingsspreiding = de verdeling van de bevolking over het aardoppervlak

bilaterale hulp = hulp waarbij 2 landen betrokken zijn: de gever en de ontvanger

binnenstad = het deel van de stad dat vroeger binnen de stadsmuren stond [vorm van de stad]

biodiversiteit = het aantal soorten van flora en fauna in een gebied

bio-industrie = niet aan grond gebonden vorm van veeteelt [=kapitaalintensief

biosfeer = dat deel van de aarde waar het leven zich afspeelt

biotische elementen = levende elementen als flora en fauna

breuk = grens tussen twee platen of schollen

broeikaseffect = het vermogen van de atmosfeer om warmte vast te houden

bron-oase = oase die zijn water krijgt van een bron

bodemerosie = het wegspoelen/waaien van de bovenste vruchtbare laag van de aarde

bodemgebruik = meestal agrarisch bodemgebruik

bosbouw = kweken van bomen en beheren van bossen

buitentarief = [hier] belasting die geheven wordt over goederen die de E.U. ingevoerd worden

CCC

cartograaf = kaartenmaker

centrale stad = de (grote) stad, die voorziening heeft voor de omgeving

centrale Zakenwijk = andere naam voor het stadscentrum

Central Business District = CBD; Engelse term voor de Centrale zakenwijk

cityvorming = het verschijnsel dat de woonfunctie uit het centrum verdwijnt en kantoor/winkel/horeca functie er voor in de plaats komt

continentale schaal = gebied op kaart/te bestuderen gebied is een werelddeel

commercialisering = de overgang van zelfvoorzienende landbouw naar landbouw voor de markt

commerciële landbouw = landbouw waarvoor de producten voor  de markt zijn

communisme = een maatschappij waarbij de productiemiddelen eigendom van de regering zijn

compacte stad = ruimtelijke beleid om meer in en rondom de steden te bouwen

complementariteit = het andere van een gebied of de aanvulling op een gebied

consumentenmarkt = de omvang en het welvaartsniveau van de consumenten in een gebied/de vraag naar en het aanbod van consumptiegoederen

container = metalen laadkist met vaste afmetingen

corruptie = ambtenaren die zich laten omkopen

culturele factor = beïnvloeding door de cultuur van de bevolking

cultuur = het geheel van gebruiken en gewoonten van een volk

cultuurgebied = groot deel van de aarde waar min of meer eenzelfde cultuur heerst

cultuurgrond = gebied waar de oorspronkelijke plantengroei verdwenen is en nu akkers en weilanden liggen

DDD

dagelijkse voorziening = voorziening waar mensen vaak gebruik van maken

dampkring = de luchtlaag rond de aarde [ook: atmosfeer]

dekolonisatie = het zelfstandig worden van kolonies

dekzand = laag zand dat over Nederland geblazen is tijdens het Weichseliën [eolische afzetting]

demografie= wetenschap die zich bezighoudt met de bevolkingsaantallen

demografische druk= de verhouding tussen de productieven en niet-productieven in een land

demografische factor = beïnvloeding door het aantal of de verdeling van de bevolking

dienstensector/tertiaire sector= sector waarin geen producten worden gemaakt, maar diensten worden verleend

distributiehaven = haven waarin goederen logistiek bewerkt worden

diversificatie = verbreding van de productie/ tegengesteld aan specialisatie

draagvlak = het aantal mogelijke klanten in een gebied

drempelwaarde = het minimaal aantal klanten dat een voorziening nodig heeft om te kunnen bestaan

droog klimaat = klimaat met heel weinig neerslag en temperaturen die hoog kunnen zijn

droogmakerij = polder ontstaan uit een drooggemalen meer of zee

dubbelseizoen = als een gebied twee hoogseizoenen kent

duurzaam bosbeheer = manier van houtkap waarbij het bos zich snel kan herstellen

duurzame hulp/ structurele hulp = hulp waar mensen blijvend iets aan hebben

EEE

economische factor = beïnvloeding door de economie of economisch systeem

economisch machtsblok = een gebied met een grote koopkrachtige markt waar veel goederen en diensten geproduceerd worden

ecosysteem = een systeem waarbij er relaties zijn tussen levende en niet-levende elementen

edge city = een nieuw ontstane “stad” aan de rand van een grote stad

eerste levensbehoefte= iets dat iemand echt nodig heeft om redelijke te kunnen leven: voedsel, huisvesting, onderwijs en gezondheidszorg

eindproduct = product dat klaar is om naar de markt te gaan

epicentrum = plaats aan het aardoppervlak rechtboven het hypocentrum

erosie = de uitschurende werking van met puin beladen wind, water of ijs

evenaar = cirkel die de aarde verdeeld in twee halfronden

emigratie = het (permanent) vertrekken naar een ander land

endogene krachten = krachten die van binnenuit op de aardkorst inwerken

etnische minderheid = groep in een samenleving met een andere cultuur dan de meerderheid.

etnische wijken = wijken waarin hoofdzakelijk één of meerdere culturele minderheden wonen

Europese integratie =Het streven om in Europa tot meer eenheid te komen

Europese Unie = samenwerkingsverband van 27 Europese landen met politieke en economische doelen

extensieve veeteelt = veeteelt waarbij veel land nodig is voor weinig vee

exogene krachten = krachten die van buitenaf op de aardkorst inwerken

FFF

factor = iets dat iets beïnvloedt

family-planning  = engels woord voor gezinsplanning; gebruik maken van voorbehoedsmiddelen

fotosynthese = vermogen van planten om CO2  en H2O onder invloed van zonlicht om te zetten in O2, glucose en warmte

GGG

Gat in de ozonlaag = gebied bij (vooral) de zuidpool waar de hoeveelheid O3 verminderd is

geboortecijfer = aantal levendgeborenen per 1000 inwoners per jaar

geboorteoverschot = de situatie waarbij er meer geboorte dan sterfte is

gelede kust = een kust met inhammen

gematigde zone = gebied tussen de poolstreek en de tropen

gematigd klimaat = klimaat tussen poolklimaat en tropisch klimaat in

generaliseren = dingen weglaten op kaarten

geo = aarde

geologie = wetenschap die zich bezighoudt met het bestuderen van de aardkorst

geologische tijdschaal = tijdschaal waar de ouderdom van de aarde verdeeld is in verschillende tijdperken

gespecialiseerde voorziening = voorziening waar mensen weinig gebruik van maken

gezinsverdunning = de afname van het aantal mensen per woning

getto = achterstandswijk met grote armoede en criminaliteit

goederenoverslag = de totale hoeveelheid aan- en afvoer van goederen in een haven

glaciaal = ijstijd

globalisering = het steeds doorgaande proces van  internationale uitwisseling van geld, goederen en ideeën

global shift = het verschuiven van het economisch zwaartepunt van de westerse wereld naar Z.O. Azië

globe = wereldbol

grensoverschrijdende vervuiling = milieuvervuiling verplaatst zich over grote afstand en gaat ook over landsgrenzen heen

grondstof = stof waarmee de productie in een fabriek begint

grondwaterpeil = = de bovenkant van het grondwater [ook grondwaterspiegel]

grondwaterspiegel = de bovenkant van het grondwater [ook grondwaterpeil]

Grotestedenbeleid =  beleid van de overheid dat gericht is op het verbeteren van achterstandswijken

groeikern = plaats die in de jaren ’70 aangewezen werd door de overheid om de suburbanisatie op te vangen

Groene Hart= het landelijke centrum van de Randstad

Groene Revolutie = de ontwikkelingen en invoering van nieuwe akkerbouwgewassen waardoor productie enorm steeg

grondstofgebonden = vestigingsplaatsfactor die te maken heeft met de vindplaats van grondstoffen of energiebronnen 

HHH

handelsbalans = de verhouding tussen de waarde van de totale invoer en totale uitvoer van een land

hoge breedte = ligging van een plaats ver van de evenaar

halffabricaten = producten die nog verder bewerkt moeten worden tot eindproducten(bv. staal)

Holoceen = de geologische periode waarin we nu leven, begon 10.000 jaar geleden

hooggebergte = land met een hoogte > 1500 meter

hooggebergtevegetatie = plantengroei die typisch hoort bij een hooggebergte [lijkt op toendra]

hoogteligging = de hoogte van een gebied t.o.v. zeeniveau

hoogseizoen = de piek in het aantal toeristen

hurricane = tropische orkaan

hydrosfeer = al het water op aarde

hypocentrum = plaats waar de aardbeving plaats vind (in de aardkorst)

III

immigratie = het (permanent) vestigen in een ander land

Industriële Revolutie = De snelle overgang van handwerk naar machinewerk

infrastructuur = alle voorzieningen die nodig zijn om personen, goederen of informatie te vervoeren

ingericht landschap = een landschap waarin de mens allerlei dingen veranderd en ingericht heeft.

inhoudsopgave = voorin de atlas; doel: snel thematische kaarten opzoeken

inklinken = het dalen van veen- en kleigrond door ontwatering

inrichtingselementen = een landschapsonderdeel dat geplaatst is door de mens en een vaste plaats in het landschap heeft.

integreren = aanpassen aan de cultuur van het land waarin je woont

intensivering = het verhogen van de productie per dier of per ha

inter-glaciaal = tussenijstijd

internationale arbeidsverdeling = verschillende onderdelen van een product worden in verschillende landen gemaakt

invoerrechten = belasting die geheven wordt op importproducten

inzoomen = veranderen van grote schaal naar kleinere schaal

irrigatie = bevloeiing van een akker

isobar =lijn die punten verbindt met eenzelfde luchtdruk

isotherm = lijn die punten verbindt met eenzelfde temperatuur

JJJ

joint venture= samenwerking tussen een bedrijf uit een rijk land en  een bedrijf uit een arm land of de regering van een arm land

jonge duinen = duinen die na het jaar 1000 ontstonden

KKK

kaartsymbolen = gebruikte kleuren/letters/tekens op een kaart

kapitaalintensieve industrie = industrie die veel gebruik maakt van (hoogwaardige) machines

kapitalisme = een economisch systeem waarbij productiemiddelen bijna allemaal privé- eigendom zijn.

keerkringen = parallellen van 23½° NB en ZB die de grens van de tropen vormen

keileem = mengsel van tot leem vermalen keien vermengd met hele keien. Glaciale afzetting

kennisintensief = productie waarbij veel kennis nodig is

kinderarbeid = arbeid gedaan door kinderen die daardoor niet naar school gaan.

kindersterfte = aantal kinderen per 1000 inwoners dat voor het 5e jaar sterft

klimaat = de gemiddelde weerstoestand over 30 jaar en een groot gebied

kolonie = overzeese gebieden die overheerst werden door Europese landen

kolonisatie = het in bezit nemen van een gebied.

koolzuurgas = CO2  oftewel koolstofdioxide

kringloop van het water = het voortdurend overgaan van water in de ene toestand naar de andere

kringloop van het water [kort] = als de neerslag direct terug in zee valt

kringloop van het water [lang] = als de neerslag via het land terug in zee komt

kwalitatieve honger = honger doordat mensen te weinig eiwitten en vitamines binnenkrijgen

kwantitatieve honger = hongersnood; honger doordat er te weinig voedsel is

kwel = waterstroom onder een dijk door [door drukverschillen]

kwelder = buitendijks gebied dat niet meer overstroomt bij hoog water

kunstmatige afwatering = als water door middel van gemalen moet worden afgevoerd naar zee of rivier

kunstmatige grens = grens die niet gevormd zijn door een natuurlijk obstakel

LLL

laagland = land met een hoogte tussen de 0 en 200 m

laagvlakte = land lager dan 200m met weinig reliëf

ladang landbouw = wijze van landbouw in de tropen waarbij een stukje bos wordt verbrand, op het verbrande stuk wordt een akker aangelegd

landang = brandakker

lage breedte = ligging van een plaats vlakbij de evenaar

lagelonenlanden = landen waar de productiefactor arbeid goedkoop is

landbouw = verzamelnaam voor vier agrarische bestaansmiddelen

landelijk gebied = gebied met weinig bebouwing en veel open ruimte [platteland]

landinrichting = opnieuw inrichten van een landbouwgebied waarbij ook rekening gehouden wordt met de natuur

landschap = alles wat je waarneemt als je vanuit een bepaald punt een gebied overziet [visuele benadering]

landverhuizing = zie emigratie

latifundia = zeer groot landbouwbedrijf /grootgrondbezit in Latijns Amerika

lava = magma dat uit de aardkorst is gestroomd (kan vloeibaar of gestold zijn)

leeftijdsgrafiek = staafdiagram dat de leeftijdsopbouw van de bevolking laat zien

legenda = verklaring van de gebruikte kleuren/letters/tekens op een kaart

lichte industrie = bedrijven die werken met halffabricaten of onderdelen en hun producten gaan naar rechtstreeks naar de markt

lijzijde = kant van een gebergte dat in de luwte ligt

lithosfeer = de aardkorst [ook: steenschaal]

logistiek = activiteiten die ervoor zorgen dat goederen in de juiste hoeveelheid en samenstelling op de juiste plaats en tijd terecht komen

lokale schaal = gebied op kaart/te bestuderen gebied is een plaats

loefzijde = kant van een gebergte waar de wind op staat

loofbomengrens = -3° isotherm van de koudste maand

löss = zeer fijn zand

luchtvervuiling = vervuiling van de dampkring met giftige stoffen

MMM

maaiveld = het oppervlak van een stuk grond

maatschappelijke segregatie = als groepen mensen weinig of geen contact hebben

magma = vloeibaar gesteente in de aardkorst

mainport = knooppunt in intercontinentale handelsstromen

massagoederen = goederen die onverpakt in het ruim van een vervoermiddel vervoerd worden

massatoerisme = als er  veel toeristen op één plek verblijven

marktgebonden = vestigingsplaatsfactor die te maken heeft met de arbeidsmarkt of afzetmarkt

mechanisering = invoeren van machines ipv. werken met de hand of dier

menselijke factor = beïnvloeding door de mens

meridiaan = lengtecirkel

migratie = verhuizen naar een ander gebied/andere gemeente 

migratiesaldo = het verschil tussen vestiging en vertrek

milieuramp = een door mensen veroorzaakte ramp in de natuur

minifundia = zeer klein landbouwbedrijfje in Latijns Amerika

mobiliteit = het gemak waarmee iets verplaats wordt

moesson = halfjaarlijkse natte tropische wind

mondiale schaal = gebied op kaart/te bestuderen gebied is de wereld

mondialisering = het steeds doorgaande proces van  internationale uitwisseling van geld, goederen en ideeën

multiculturele samenleving = samenleving waarin diverse culturen leven

multilaterale hulp = hulp van een groep landen: meestal georganiseerd door een internationale organisatie

Multinationale onderneming / multinational / MNO = bedrijf dat in meerdere landen  vestigingen heeft

NNN

namenregister = achterin de atlas; doel: snel een bepaalde plaats, zee, gebergte etc. opzoeken

nationale schaal = gebied op kaart/te bestuderen gebied is een land

natte rijstbouw = rijst verbouwt op sawa’s

natuurlandschap = een landschap dat niet of nauwelijks is ingericht door de mens

natuurkundige overzichtskaart = kaart die veel aandacht heeft voor natuurlijke  elementen (zeeën, hoogte, rivieren etc.)

natuurlijke afwatering = als water zelf door hoogteverschillen kan wegstromen naar zee of rivier

natuurlijke bevolkingsgroei = bevolkingsgroei door geboorte en sterfte

natuurlijke elementen = landschapsonderdelen die gemaakt zijn door de natuur

natuurlijke factor = beïnvloeding door de natuur

natuurlijke grens = grens die gevormd wordt door  een natuurlijk obstakel

natuurlijke zone = groot aaneengesloten gebied met dezelfde oorspronkelijke plantengroei

neerslag = water dat in vaste of vloeibare vorm uit de dampkring op aarde neerslaat

netwerkstad = een stedelijk gebied waarin inwoners veel gebruiken van werkgelegenheid en voorzieningen in de verschillende plaatsen

niet-westerse allochtoon = allochtoon die afkomstig uit een ander cultuurgebied dan de westerse

nieuwe tijgers = (oorspronkelijk) 4 Aziatische landen met als kenmerk een zeer snelle economische opkomst

NIL / NIC [=eng.] = Nieuw Industrie Land/ Newly Industrialized Country ontwikkelingsland dat zich industrieel snel aan het ontwikkelen is.

nomaden = mensen zonder vaste woonplaats die rondtrekken met hun vee

noodhulp =hulp bij hongersnoden, rampen of oorlogsgeweld

noordelijk halfrond = helft van de aarde ten noorden van de evenaar

noorderbreedte = ligging van een plaats op het noordelijk halfrond

noordpijl = pijl die naar het noorden wijst.

noordpool = noordelijkste punt van de aarde [90 graden NB]

nul-meridiaan = lengtecirkel die over Greenwich [Londen] loopt 

OOO

oase = vruchtbare plaats in de woestijn, doordat er water te vinden is

ondervoeding= zie kwalitatieve honger

ontgroening = vermindering van het aandeel mensen onder de 19 jaar

ontwikkelde landen = rijke landen 

ontwikkeling= [hier] de overgang van een land waar de meeste mensen arm  zijn naar een land waar de meesten rijk zijn

ontwikkelingslanden = arme landen

ontwikkelingspeil = de ontwikkeling van een land op een bepaald moment

ontwikkelingssamenwerking= hulp die rijke landen geven aan arme landen

ontwikkelingskenmerk = kenmerk van een gebied waarmee je de ontwikkeling kan bepalen

oostelijk halfrond = helft van de aarde ten oosten van de nul- meridiaan

oude duinen = duinen die ong. 5000 jaar geleden ontstonden

oude woonwijk = 19-eeuwse woonwijk (gebouwd tussen ong. 1880 en 1940)

overbeweiding = door te veel vee een aantasting van de vegetatie

PPP

palmgrens = 18° isotherm van de koudste maand

parallel = breedtecirkel

passieve balans = als de uitgaven hoger zijn dan de inkomsten [bij handels enbetalingsbalans]

permafrost = altijd bevroren grond in de polaire zone

planeconomie = een economisch systeem waarbij de regering d.m.v. plannen bepaalt wat er geproduceerd moet worden

platen/ schollen = grote stukken aardkorst

plantage = groot landbouwbedrijf waar één product wordt verbouwd bestemd voor de export

plattegrond = kaart van een stad of dorp waarop de straten etc. staan

primacy = het verschil tussen de primate city en de tweede stad qua inwoneraantal

Pleistoceen = geologische periode van de ijstijden, 2,5 miljoen -10.000 jaar geleden

preglaciaal = de verzamelnaam van de ijstijden in het Pleistoceen voor de Saaleijstijd

primate city = megastad die veel groter is dan de tweede stad van dat land

primaire sector = sector die de producten rechtstreeks uit de natuur haalt

productiemiddelen = middelen waarmee iets geproduceerd kan worden: arbeid, kapitaal en natuur

polder = gebied dat lager ligt dan het omringende water en waar de mens de waterstand regelt

politieke factor = beïnvloeding door de regering of politiek systeem

poolcirkels = parallellen van 66½° NB en ZB die grens van de poolstreken vormen

poolklimaat = klimaat dat het hele jaar een temperatuur heeft van < 10° C en de neerslag is meestal sneeuw

poolstreken = gebieden op hogere breedte dan 66½° NB en ZB

poriën = [hier] ruimte tussen de korrels in een grondsoort

postglaciaal = de laatste ijstijd van het Pleistoceen

postvulkanische verschijnselen = vulkanische verschijnselen die voorkomen bij een dode vulkaan

puinwaaier = [hier] de zandige en kleiige afzettingen van de oerrivieren die het voetstuk van Nederland vormen

RRR

Randstad = grootste stedelijk gebied gelegen in het westen van  Nederland

recreatie = alles wat je doet in je vrije tijd

recreatief medegebruik = recreatie in gebieden die zijn ingericht voor andere functies

regenschaduw = zie lijzijde

regiem = schommelingen in de waterafvoer van een rivier

regionale autonomie = een grote mate van zelfstandigheid van een regio in een staat

regionale schaal = gebied op kaart/te bestuderen gebied is een streek/provincie/landsdeel

regionale specialisatie = gebied dat zich specialiseert in een bepaald onderdeel door kennis, goedkope arbeid o.i.d.

reikwijdte = de maximale afstand die een klant wil afleggen om gebruik te maken van een voorziening

reisverkeersbalans  = de verhouding tussen de inkomsten en uitgaven van toeristen

reliëf = hoogteverschillen in het landschap

renovatie = het opknappen van oude huizen/wijken.

restauratie = herstellen van oude, waardevolle panden

re-urbanisatie = teruggaan naar de stad / een lichte stijging van het inwoneraantal van de grote steden

rivier-oase = oase die zijn water krijgt van een rivier

ruilverkaveling = opnieuw inrichten van een landbouwgebied om de opbrengst te vergroten

ruilvoetverslechtering = de slechter wordende verhouding tussen het prijspeil van de importproducten en de exportproducten

ruimtelijke segregatie = als groepen mensen hun eigen woongebied hebben

ruraal-urbane migratie = trek van het platteland naar de stad

SSS

Saale-ijstijd = voorlaatste zeer koude ijstijd tijdens het Pleistoceen

savanne =overgangsgebied tussen steppe [gras] en bomen [tropisch regenwoud] met een droge en een natte tijd

sawa = natte rijstakker

schollen/platen = grote stukken aardkorst

secundaire sector = sector die de producten van de primaire sector verwerkt tot halffabricaten of eindproducten

segregatie = lett. scheiding

seismoloog = aardbevingsdeskundige

semi-aride  = halfdroog

schaal = verhouding tussen de werkelijke afstand en de afstand op de kaart (bijv. 1: 200.000 1 cm op de kaart is in werkelijkheid 200.000 cm = 2 km).

schaalniveau = grootte van het gebied dat op een kaart staat afgebeeld of bestudeerd wordt

schaalstokje = figuur dat de schaal aangeeft

schaal van Richter = maatstaf voor de zwaarte van een aardbeving

slagenlandschap = landschap dat ontstond door het ontginnen van laagveen [ook copelandschap]

sloop en nieuwbouw = vorm van sociale stadsvernieuwing waarbij de oude huizen

gesloopt worden en op die plek nieuwbouw wordt neergezet

sociale bevolkingsgroei = bevolkingsgroei door vestiging en vertrek

sociale stadsvernieuwing = het verbeteren van oude, goedkope huurwoningen

soeverein = de hoogste macht

specialisatie = [hier] zich bezighouden met één product

staat = een duidelijk begrensd woongebied waar de regering soeverein is.

staatkundige overzichtskaart = kaart die veel aandacht heeft voor landen, grenzen en  plaatsen

stadscentrum = het deel van de stad waar de meeste kantoren, winkels en uitgaansgelegenheden zijn [functie van de stad]

stedelijk gebied = gebied waar steden en agglomeraties vlak bij elkaar liggen

stedelijke voorziening = voorziening die typisch hoort bij de stad

steppe = tropische graslanden met een korte neerslagperiode

sterftecijfer = aantal sterfgevallen per 1000 inwoners per jaar

sterfteoverschot = de situatie waarbij er meer sterfte dan geboorte is

stroomgebied = gebied dat afwatert op eenzelfde (hoofd)rivier

structurele hulp/ duurzame hulp = hulp waar mensen blijvend iets aan hebben

stukgoederen = goederen die verpakt in dozen of pallets vervoerd worden

stuwwallen = door de ijstongen opgeduwde lagen zand en grind

suburb = buitenwijk of voorstad

suburbanisatie = de trek van de stad naar het omliggende platteland