Vulkanisme

De volgende video's geven uitleg over het begrip vulkanisme.

Het ontstaan van gebergten

Het ontstaan van gebergten wordt uitgelegd in de volgende video.

 

Gidsfossielen

Fossielen zijn versteende resten van dieren of planten. Dit kan een afdruk zijn zoals een soort stempel in een steen. Een tweede manier waarop fossielen kunnen ontstaan is dat het versteent. Bij een bot krijg je dan een fossiel dat precies dezelfde vorm heeft als het bot zoals het ooit was.

Fossielen vertellen ons hoe het leven op aarde er vroeger uitgezien moet hebben en geven inzicht in de ontwikkeling van het leven op aarde.


Om snel een idee te krijgen van de ouderdom van een gesteente, maken geologen gebruik van zogenaamde gidsfossielen. Dit zijn fossiele soorten die kenmerkend zijn voor een bepaalde geologische periode.

De geologische tijdschaal wordt onderverdeeld in verschillende geologische perioden. We kunnen die perioden herkennen aan de hand van fossielen uit die periode. 

Als we de fossielen nauwkeuriger determineren (vaststellen), kunnen we ook nauwkeuriger bepalen om welke geologische periode het gaat. Soorten die bij uitstek geschikt zijn om een bepaalde geologische periode te herkennen, noemen we dus gidsfossielen of indexfossielen.

Zo vormen verschillende soorten graptolieten belangrijke gidsfossielen in het Siluur en Ordovicium. 

Ammonieten zijn belangrijke gidsfossielen voor het Jura en Krijt.

Voor het Cambrium zijn trilobieten de belangrijkste gidsfossielen.

Nummulieten zijn de belangrijkste gidsfossielen voor het Eoceen. Nummulieten betekent letterlijk munststeen (nummulus = muntje en lithos = steen).

Endogene krachten

Endogeen is een term binnen de aardwetenschappen die betrekking heeft op krachten die vanuit de Aarde komen.


Endogene krachten zijn verantwoordelijk voor de vorming van gebergtes, vulkanisme, aardbevingen, geisers en de vorming van oceanische troggen.


De sfeer die dit behelst, wordt lithosfeer genoemd. Endogeen is het tegenovergestelde van exogeen (krachten van buitenaf), processen die zich in de atmosfeer of biosfeer voordoen. Endogene krachten worden met name gedreven door temperatuur en druk. Ook vloeistoffen spelen een rol, zo zorgt het water in de poriën van gesteente voor het naar boven werken van olie of gas. Endogene processen veroorzaken onder andere vulkanisme, aardbevingen (breuken), geisers en gebergten.

Endogene krachten sturen de Aarde van binnenuit (door convectiestromen) waarna exogene processen dat aan het aardoppervlak beïnvloeden. Erosie en verwering zijn exogene processen die niet door de Aarde gestuurd worden.


In de onderstaande video wordt meer verteld over de endogene processen.